Uitspraak onderzoek klimaatberichtgeving NOS nieuws
Een klacht van XR Nieuwsmedia dat NOS Nieuws het belang van klimaatberichtgeving miskent en door gebrek aan kwaliteit de Journalistieke Code schendt, is niet gegrond. Analyse van berichtgeving over meerdere kalenderjaren toont een substantiële eigen inzet op de diverse platforms die NOS Nieuws moet bedienen. Claimen dat het ‘onvoldoende’ is, is interpretatief en niet toetsbaar.
In februari 2022 diende XR Nieuwsmedia een klacht in over de klimaatberichtgeving van NOS Nieuws. Samengevat stelde de klacht: “De NOS besteedt onvoldoende aandacht aan nieuws en actualiteit over de klimaat- en ecologische crisis. De frequentie en kwaliteit van de verslaggeving staan niet in verhouding tot de omvang, complexiteit, en het publieke belang van het onderwerp.”
De klacht werd in een aantal punten (in termen van XR Nieuwsmedia: “bemensing, categorisering, frequentie berichtgeving, duiding berichtgeving”) toegelicht. NOS Nieuws zou niet voldoen aan de missie en publieke taak van de omroep.
Op grond van de wettelijke taak, de missie en het genrebeleidsplan Journalistiek van de NPO kán de NOS simpelweg niet doen wat de klager eist: ertoe besluiten om al het nieuws door een klimaatbril te zien en beoordelen. De publieke nieuwsorganisatie NOS dient onafhankelijk, betrouwbare en relevante nieuwskeuzes te maken, voor een breed publiek en op grond van brede journalistieke criteria.
Opzet onderzoek
De claim dat berichtgeving qua frequentie onvoldoende was, is niet onafhankelijk te toetsen. Daarmee hadden we de klacht simpelweg ongegrond kunnen verklaren. Toch hebben we de klimaatberichtgeving van NOS Nieuws onderzocht. Alleen met zo’n analyse – waarvoor in de hectiek van de dag voor een nieuwsorganisatie zelf niet vanzelfsprekend de tijd of focus is – worden bepaalde patronen zichtbaar. Die wilden we de omroep meegeven, lees het hele rapport hier.
We hebben voor de analyse de berichtgeving in de kalenderjaren 2019 en 2021 (één jaar zonder en één jaar met de mogelijk vertekenende impact van de coronapandemie op prioritering van geld, inzet en zendtijd) op tv, radio en online bestudeerd. Het thema wordt in die jaren niet genegeerd, er is aantoonbare eigen redactionele inspanning in reportages, uitlegvideo’s, duiding en artikelen. Berichtgeving is controleerbaar en laat economische, politieke, wetenschappelijke en maatschappelijke ontwikkelingen zien.
Geen klimaatdesk
NOS Nieuws kiest ervoor kennis en specialisme over het omvangrijke thema van het klimaat te spreiden over de redactie. Er is om enkele echte specialisten heen een schil van vaste redacteuren en verslaggevers met klimaatkennis op de diverse deelredacties. Deze schil draagt bij aan het hebben van expertise en ‘klimaatgeheugen’ op de redactie, ook als de specialisten elders ingezet moeten worden. Wel moet de redactie oog houden dat de specialisten niet overvraagd worden.
Dat er geen speciale klimaatdesk op de redactie is, staat het leveren van kwaliteit niet in de weg. Nut, bruikbaarheid en toepasselijkheid van zo’n themaredactie verschillen per nieuwsorganisatie en besluiten erover zijn het domein van de hoofdredactie.
Categorisatie
XR Nieuwsmedia vroeg om het speciaal labelen van onlineberichtgeving en het inrichten van een prominente plek op app en website voor klimaatnieuws. Dat die er niet is, is geen bewijs voor miskenning van het belang van het onderwerp klimaat. Dat laten de aantallen en de diepgang van de publicaties zien.
Wel kan het inrichten van een (extra) plek op de platforms bijdragen aan de zichtbaarheid en vindbaarheid van klimaatverslaggeving. Wat ‘vindgemak’ doet voor de interesse in producties laten de bezoekersaantallen van de uitlegvideo’s van NOS op 3 op YouTube zien. Naarmate je jongere doelgroepen wilt blijven boeien (en die willen geboeid worden!), zal je het ze makkelijk moeten blijven maken.
Verantwoording van gemaakte keuzes
Verantwoording door NOS Nieuws over werkwijze en uitgangspunten, ook over klimaatverslaggeving, mag frequenter gebeuren. Het publiek kan het dan met keuzes niet eens zijn, maar ze zijn wel expliciet en transparant gemaakt.
Daarnaast zullen niet alle klimaatverhalen altijd direct urgente, ‘harde’ nieuwsverhalen zijn. Nieuwsorganisaties zullen moeten blijven letten op patronen en signalen die niet snoeihard ‘voorpagina’ of ‘opening acht uur’ lijken, maar wel ‘de druppel waaraan je de regen herkent’.
Houd dus als journalistiek je definitie van nieuws regelmatig onder de loep, net als de criteria waarmee je relevantie afweegt. Wees daar transparant over en neem je publiek mee in de afwegingen. Maar geef je criteria niet weg voor andere dan journalistieke criteria.
Dát is de taak waaraan de journalistiek bij NOS Nieuws voldoet: het onafhankelijk en betrouwbaar brengen van het relevante nieuws aan een breed publiek. Niet de megafoon zijn van één thema of belang.