1 / 5
Podcastaflevering 5.3: Van straatpraat tot stem van het volk, de kracht en valkuil van de voxpop
De voxpop – willekeurige mensen op straat vragen stellen over een actueel onderwerp – lijkt een directe lijn naar 'de stem van het volk'. Maar hoe representatief is het eigenlijk, als journalisten uit miljoenen inwoners een handvol stemmen laten horen. Onderzoek toont ook aan dat die stemmen in zo’n straatinterview invloedrijk zijn. Wie krijgt er een stem, en wie beslist wat het volk zegt? Wat willen redacties met voxpop bereiken? Journalistiek hoofdredacteur van Talpa Network Marc Veeningen en hoofdredacteur van EenVandaag René van Brakel schuiven aan.
Leren van de buren: de prijs van uitstel bij herstel
Eerst een problematische knip in een speech, dan langdurige radiostilte en vervolgens een gehaast vertrek van de bestuurlijke en journalistieke top. Van afstand zien de recente ontwikkelingen bij de BBC eruit als een treinramp in slow motion. Bij alles dat er inmiddels over is gezegd en geschreven, wil de Ombudsman één punt nog wel maken: hoe belangrijk het is om snel transparant te zijn als er iets fout gaat. Anders word je een speelbal van heel andere krachten.
AI nu ook in de Code Journalistiek Handelen
Er is een zin toegevoegd aan de Code Journalistiek Handelen, en dat lijkt misschien een detail. Toch raakt het de kern van hoe journalistiek in een tijd van kunstmatige intelligentie haar geloofwaardigheid bewaart. In de code staat nu: “Journalisten van de Publieke Omroep beslissen of en hoe AI wordt ingezet, en blijven eindverantwoordelijk voor de inhoud.” Dat is geen bureaucratische toevoeging, maar een duidelijke grens: technologie is een hulpmiddel, geen redactiechef. De verantwoordelijkheid kan niet uitbesteed worden aan een algoritme dat geen waarden of geweten kent.
Waar ligt de grens? Journalistieke normen tegenover vrijheid van meningsuiting
Mag een redactie alles zeggen, schrijven of uitzenden omdat de vrijheid van meningsuiting die ruimte geeft? Sommige redacties beroepen zich er op. Zo plaatste Ongehoord Nederland een video op LinkedIn waarin gesteld werd dat mensen in Nederland niet vrij zijn om te zeggen dat zij zich onveilig voelen door de aanwezigheid van migranten. Er zou sprake zijn van een taboe. Een kijker was het niet eens met de video en klaagde bij de Ombudsman. Die deed onderzoek en kreeg naar aanleiding daarvan een interessante reactie van de omroep. Volgens de redactie van Ongehoord Nederland stond het haar vrij om deze beweringen te doen, want hier werd gebruik gemaakt van de vrijheid van meningsuiting.
Waarom elke redactie een transparantie-redacteur nodig heeft
Transparantie. We hebben het er al jaren over. Toch blijkt het in het journalistieke proces nog altijd bijzonder ingewikkeld en het is het eerste dat er bij haast bij inschiet. En dat kunnen we ons niet langer veroorloven. Het is tijd om de daad bij het woord te voegen en op iedere redactie een transparantie-redacteur aan te stellen! Niet omdat het direct extra vertrouwen oplevert, maar om een belangrijkere reden: in een wereld waar alles op journalistiek kan lijken, moeten we laten zien wat het verschil maakt.
Wat doet de Ombudsman voor u?
De Ombudsman onderzoekt of de journalistieke redacties van de publieke omroepen zich houden aan de Code Journalistiek Handelen. Deze Code beschrijft hoe de journalistiek betrouwbaar, feitelijk en onafhankelijk blijft. Als u vindt dat een omroep of programma zich niet aan de regels heeft gehouden, dan kunt u uw klacht voorleggen aan de Ombudsman. Die kan dan bepalen of er daadwerkelijk onderzoek moet plaatsvinden. Sancties en boetes legt de Ombudsman daarbij niet op.
