Tweede Kamerverkiezingen 2023. Deel 1: Inleiding

Het zou de campagne van de inhoud worden. Dat stelden de politieke partijen in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023. Want het moest anders in Den Haag, het vertrouwen in de politiek moest terugkomen. En daarvoor kiezen lukt alleen als je in de campagne uitlegt hóe het anders moet en kan.

De journalistieke programma’s wilden dit ook. Team Ombudsman sprak voorafgaand aan de campagnestart met veel redacties, en ze onderstreepten het allemaal: we richten ons op de inhoud en minder op ‘de poppetjes’ of de wedloop. Binnen de vorm die een programma heeft, uiteraard, want dat doe je bij een talkshow of interviewserie anders dan in een nieuwsbulletin.

Het was duidelijk na de val van het kabinet Rutte-IV en het aangekondigde vertrek uit de politiek van vele kopstukken: deze verkiezingen zouden tot nieuwe gezichten en verhoudingen leiden. De belangstelling onder het publiek maar ook bij programmamakers was groot voor wat direct al ‘een historische campagne’ genoemd werd. Het leidde tot vele tientallen uitzendingen op radio en tv, tot liveblogs, social media-bijdragen en uitlegvideo’s. En dan tellen we de satirische programma’s, de kiesquizzen en de niet-journalistieke praatforums niet mee, want daar doet de Ombudsman geen onderzoek naar. 

Het team van de Ombudsman bekeek deze campagne een aantal programma’s specifieker, zoals we dat sinds de aanstelling van de Ombudsman in 2017 steeds hebben gedaan. We kunnen lang niet alle programma’s en platforms onderzoeken, we moeten een keuze maken. Een keuze die zicht geeft op de campagneberichtgeving van (ook letterlijk) beeldbepalende programma’s van de publieke omroepen. En waarmee we vragen aan de Ombudsman over veel voorkomende thema’s kunnen beantwoorden, zoals over het uitnodigingsbeleid van programma’s. Want het publiek heeft duidelijke opvattingen over wie men waar aan tafel of achter een microfoon meent te zien of horen. Lees daarover hier.

Ook keken we of en op welke manier aan bod kwam wat partijen inhoudelijk willen, doen of gedaan hadden. Verder speelden er enkele opvallende zaken en voorvallen, bijvoorbeeld rond peilingen en debatten. Lees daarover meer hier. We maken in de artikelen een aantal keer onderscheid tussen taak- en ledenomroepen. Want het publiek zoekt en vraagt steeds weer naar de onpartijdigheid van een politieke duider of interviewer. Taakomroepen hebben de opdracht voor een breed publiek nieuws te brengen en hebben onafhankelijkheid hoog in hun vaandel staan. Ledenomroepen worden geacht een standpunt uit te dragen en kunnen dus meer ‘gekleurde’ keuzes maken. De moeite van het nader analyseren waard.

Op naar de inhoud dus. Of misschien – uiteindelijk – toch ook weer niet.

Deel 2: Uitnodigingsbeleid
Deel 3: De campagne op inhoud
Deel 4: Wat blijft ervan bij?